Ons actieplan

Download PDF: Alleenouderschap_Plan_2021.pdf

Waarom een plan voor eenoudergezinnen?

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest telt erg veel eenoudergezinnen. Er wonen immers bijna 65.000 eenoudergezinnen. De levensloop die leidt tot het alleenouderschap van deze gezinnen, is divers (scheiding, overlijden, partnergeweld enz.). Dat geldt ook voor hun situaties (sociale status, werkgelegenheid, gezondheid, leeftijd). Een opvallend feit is echter dat aan het hoofd van deze gezinnen in verreweg de meeste gevallen (86%) een vrouw staat.

Alleenouderschap is dus een gendergerelateerd fenomeen dat als zodanig moet worden opgevat. Niet alleen bestaat de overgrote meerderheid van de eenoudergezinnen uit een vrouw die een of meer kinderen  alleen opvoedt, maar de problemen waarmee deze gezinnen te kampen hebben, zijn doordrongen van en worden versterkt door de bestaande genderongelijkheden in onze samenleving. Daarom wordt in dit plan de vrouwelijke vorm genderneutraal gebruikt, dit wil zeggen dat soms de term ‘alleenstaande moeders’ wordt gebruikt in plaats van de term ‘alleenstaande gezinnen’, om zo de gender- dimensie van de problematiek te benadrukken, temeer daar alleenstaande moeders en vaders niet nood- zakelijkerwijs dezelfde moeilijkheden in dezelfde mate ondervinden.

Deze terminologische keuze weerspiegelt dus een bewust engagement, dat uiteraard niet inhoudt dat alleenstaande vaders worden uitgesloten van de positieve maatregelen waartoe in het kader van dit plan ten behoeve van eenoudergezinnen wordt besloten. Wanneer wij in dit plan spreken over vrouwen, mannen, moeders of vaders, hebben wij het bovendien over mensen die zich als zodanig identificeren. Bij de voorbereiding en de opstelling van dit plan hebben wij bewust rekening gehouden met de bijzondere situatie van veel mensen die te lijden hebben onder een combinatie van discriminatiefactoren en die zich op het kruispunt van verschillende van deze factoren bevinden.

Deze eenoudergezinnen hebben met tal van moeilijkheden te kampen en dragen op hun eentje de volledige mentale, financiële en dagelijkse last van het huishouden, met inbegrip van de zorg voor de kinderen. Zij combineren dus op hun eentje werk, opleiding of het zoeken naar werk, de opvoeding van kinderen en de organisatie van het dagelijkse leven. In veel gevallen komen daar nog ook administratieve of gerechtelijke strubbelingen in verband met het belanden in een situatie van alleenouderschap en met de erkenning van hun rechten bovenop.

Alleenstaande moeders lopen een groter armoederisico wegens een vermindering van hun inkomen als gevolg van de scheiding, de ongelijke verdeling tussen hen en hun ex-partner van de kosten voor de kinderen, de huisvestingskosten, en wegens de flexibiliteit en beschikbaarheid op de arbeidsmarkt, die worden bemoeilijkt doordat zij op hun eentje instaan voor de opvoeding van de kinderen. We mogen ook niet vergeten dat vrouwen bovendien vaker actief zijn in de meest onzekere en slechtst betaalde sectoren van onze economie. In deze gezinnen moet één enkel inkomen alle behoeften van het huishouden dekken, wat de facto leidt tot beperkingen op vele gebieden: toegang tot huisvesting, gezondheidszorg, evenwichtige voeding, kinderopvang, sport, cultuur, vrije tijd, een gezonde omgeving, enz.

De opeenstapeling van deze moeilijkheden verhoogt het risico op sociaal isolement of burn-out, met alle negatieve gevolgen van dien voor de gezondheid en de persoonlijke ontwikkeling van zowel de alleenstaande ouders als de kinderen.

Gezien deze zorgwekkende situatie heeft de Brusselse Regering zich er in de Gewestelijke Beleidsverklaring toe  verbonden een specifiek actieplan op te stellen voor eenoudergezinnen, en in het bijzonder voor alleenstaande vrouwen met kinderen, in overleg met de actoren van de verenigingssector die met deze gezinnen werken.

Een transversaal regionaal Plan

Het doel van dit actieplan is om op gecoördineerde en doeltreffende wijze tegemoet te komen aan de behoeften van eenoudergezinnen, en vooral dan van alleenstaande vrouwen met kinderen. De ambitie is om zoveel mogelijk  gewestelijke hefbomen te activeren om innovatieve acties te ontwikkelen om deze gezinnen te helpen.

Dit Brusselse plan voor steun aan eenoudergezinnen werd uitgewerkt in nauwe samenwerking met alle betrokken  ministers, staatssecretarissen en openbare diensten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Deze transversale aanpak impliceert gedeelde verantwoordelijkheid en collectief ondersteunde investeringen. Zo hebben Bernard Clerfayt, minister van het Brusselse Gewest belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering,  de Plaatselijke Besturen, Alain Maron, minister van de COCOF en de GGC, belast met Gezondheid en welzijn,  Barbara Trachte, minister-voorzitter van de Franse Gemeenschapscommissie, belast met Gezondheidspromotie,  Gezin en Gelijke Kansen en Nawal Ben Hamou, staatssecretaris van het Brusselse Gewest, belast met Gelijke Kansen en Huisvesting, de aanzet gegeven tot een transversale denkoefening over alleenouderschap, in samenwerking met het Observatorium voor gezondheid en welzijn en met de Economische en Sociale Raad (Brupartners), waarvan het  initiatiefadvies heeft gediend als structuur voor de werkzaamheden.